آیا میدانید قبل از شروع نوشتن مقاله باید چه اصولی را رعایت کنیم؟

در مطالب قبل ۶ نکته مقدماتی قبل از شروع نوشتن مقاله (شامل چگونگی تعیین عنوان، تعیین مخاطب، طول مقاله و…) را بیان کردیم در ادامه به گام های اساسی بعدی خواهیم پرداخت.

۷- رئوس مطالب، طرح سازمانی، یا خلاصه‌‌ی مقاله‌‌ی خود را بنویسید

وقتی مطالب خود را جمع‌آوری، آماده و ارزیابی نمودید،‌‌ می‌‌توانید طرح سازمانی یا رئوس مطالب خود را بنویسید. سازماندهی به معنای ایجاد یک ساختار منطقی و متناسب برای ارائه‌‌ی حقایق یا داده‌هایی است که قرار است در معرض خوانندگان قرار گیرند.

نه تنها حقایق و داده‌ها بر نحوه‌‌ی این ساختار تأثیر‌‌ می‌‌گذارند، بلکه هدف شما در نوشتار نیز موثر است. شما‌‌ می‌‌بایست طی مرحله های طراحی، درباره‌‌ی الگو و ترتیب کار نوشت خود تصمیم بگیرید. شاید دلیل عدم پذیرش و برگشت بسیاری از مقاله‌ها طرح و سازماندهی ضعیف آن‌ها باشد.

جلمه هایی نظیر (این متن سر و ته ندارد) حاکی از سازماندهی ضعیف کار است. وقتی رئوس مطالب یا خلاصه‌‌ی مقاله‌‌ی خود را بنویسید، این امر به شما کمک خواهد کرد مفهوم‌های مقاله‌‌ی خود را در منظر دید و بررسی دقیق‌تر قرار دهید و بدینسان ضعف‌ها و قوت‌های مطالبی را که‌‌ می‌‌خواهید در قالب مقاله ارائه دهید مشخص نمایید.

پس از سازماندهی، خلاصه‌ای از مقاله‌‌ی مورد نظر خود را آماده نمایید و پیش از نوشتن مقاله‌‌ی نهایی آن را با بررسی کارشناسانه‌‌ی دقیق و به ویژه مشورت با متخصصان و نخبگان در آن حوزه پخته‌تر نمایید.

۸- از ارتباط و انسجام مطالب مقاله‌‌ی خود اطمینان حاصل کنید

همانگونه که پژوهش فرآیندی است که هر مرحله‌‌ی آن از مرحله‌های قبلی و بعدی تأثیر‌‌ می‌ پذیرد و بر آن‌ها تأثیر‌‌ می‌‌گذارد، مقاله نیز نوشته‌ای است که بخش‌های مختلف آن به همدیگر پیوند دارند. بنابراین، این ارتباط نه تنها‌‌ می‌‌بایست در کل کار یعنی رئوس مطالب دیده شود، بلکه در بخش‌های جزئی تر نظیر بندها نیز میبایست مشاهده گردد.

پس، در طرح سازماندهی و چینش مطالب، باید دقت شود که این ارتباط رعایت شده باشد. وقتی‌‌ می‌‌‌خواهید از یک بخش اصلی یا فرعی به بخش دیگری بروید، سعی کنید این انتقال از طریق جمله‌های انتقالی درست و مناسسب انجام گیرد.

این ارتباط‌ها‌‌ می‌‌‌بایست در بندها یا پاراگراف‌ها نیز به چشم بخورد. در هر بند،‌‌ می‌‌‌بایست به یک نکته‌‌ی اصلی یا محوری پرداخته شود و عقاید و مطالب آورده شده در آن بند‌‌ می‌‌‌بایست در خصوص آن نکته‌‌ی اصلی یا محوری باشد و بدینسان ترتیبی داده شود که آن بند از تمرکز و یکپارچگی درونی برخوردار باشد.

۹- لحن نوشتاری خود را تعیین کنید

هدف، شخصیت، مخاطب، و موضوع در انتخاب لحن مناسب مؤثر‌‌ می‌‌ باشند. اگر مخاطبان شما افراد عادی هستند،‌‌ می‌‌بایست لحن مناسب آنان و عاری از واژگان و اصطلاح‌های فنی را به کار ببرید… اما، اگر خوانندگان شما متخصصان‌‌ می‌‌باشند، انتخاب لحن تخصصی نه تنها نامناسب نیست، بلکه به شما وجهه‌‌ی مناسبی نیز خواهد بخشید.

وقتی مقاله‌‌ی علمی اعم از پژوهشی یا ترویجی‌‌ می‌‌نویسید، یقین بدانید بیشینه‌‌ی مخاطبان شما متخصصان و دانش پژوهانی هستندکه در حوزه‌‌ی موردنظر آگاهی دارند بنابراین با انتخاب یک لحن تخصصی و سنگین (البته نه دشوار وغیرقابل فهم) و نیز کاربرد واژگان و اصطلاح های فنی و تخصصی سطح مقاله و نوشتار خود را ارتقاء بخشید و خودتان را به عنوان متخصصی مطرح کنید که بر حوزه‌‌ی مورد نظر اشراف دارد.

۱۰– چگونگی کار با منابع و فنون برداشت از آن‌ها را تعیین کنید

تقریباً هیچ مقاله‌‌ی عملی را نمی‌توان یافت که از منابع گوناگون و معتبر موجود در حوزه‌‌ی مورد نظرش استفاده نکرده باشد، به ویژه در بخش مبانی نظری. برای برداشت از منابع چند روش وجود دارد.

که نویسنده‌‌ی مقاله‌‌ می‌‌بایست به آن‌ها اشراف داشته باشد، یعنی نویسنده‌‌ می‌‌بایست چگونگی استخراج اطلاعات مناسب از منابع جمع آوری شده را بداند منابعی را که پیدا‌‌ می‌‌کنید هنوز مواد خامی هستند که باید با هنر استخراج و تألیف پخته شوند. شما در ابتدا‌‌ می‌‌بایست منابع را به صورت فعالانه مطالعه کنید.

۱۱– نقل معنایی یا نقل قول غیرمستقیم

به بازگویی یا بازنویسی بخشی از یک متن به صورتی که همان معنای متن اصلی لحاظ گردد. اما با واژگان یا جمله های غیر از واژگان یا جمله های متن اصلی نقل معنایی گفته‌‌ می‌‌شود. برای انجام نقل معنایی درست و دقیق، ابتدا باید متن را به صورت دقیق مطالعه و آن را درک کیند. اگر متن را به صورت ناقص درک کنید یا حدس و گمان را وارد کار کنید، نقل معنایی ممکن است نارسا و نادرست باشد.

برای انجام نقل معنایی درست، پیشنهاد‌‌ می‌‌شود موارد زیر رعایت کنید:

الف- اطلاعات منبع اصلی را با ترتیب جدیدی بچینید

ب- عقاید پیچیده و گسترده را به واحدهای کوچکتر خرد کنید و واحدهای کوچکتر را به واحدهای بزرگتر تبدیل کنید.

پ- به جای واژه‌های پیچیده و فنی از واژه‌های روشن و دقیق استفاده کنید.

ت- از مترادف‌ها یا متضادهای واژه‌های موجود در منبع استفاده کنید.

ث- الگوی جمله‌ها را تغییر داده و از الگوی جدید استفاده نمایید.

۱۲– نقل قول‌های مستقیم

گاهی ممکن است بخواهید علاوه بر نقل معنایی و خلاصه از نقل قول مستقیم یعنی آوردن عین مطلب مولف استفاده کنید.

برای گنجاندن مناسب نقل قول‌های مستقیم به نکته های زیر توجه کنید:

• وقتی نقل قول چهار خط یا کمتر است، آن را درون علامت نقل قول قرار دهید و در متن بگنجانید.
• وقتی نقل قول بیشتر از چهار خط است، آن را در یک بند جدا قرار دهید و به اندازه‌‌ی پنج حرف از ابتدا و آخر سطرها فاصله بگذارید. فاصله‌‌ی بند نقل قول با بند یا بندهای قبلی و بعدی حداقل سه سطر خواهد بود.
• در آخر نقل قول های بیش از چهار سطر از علامت گذاری متن اصلی پیروی کنید.
• بعد از نوشتن متن نقل قول به فاصله‌‌ی دو حرف مشخصات منبع نقل قول را داخل پرانتز ذکر کنید.
• نقل قول را با استفاده از فعلی که زمان آن متناسب با زمان نقل قول باشد، آغاز کنید.
• برای تبیین و تفسیر یا توضیحی که‌‌ می‌‌خواهید به متن اصلی بیفزایید از کروشه استفاده کنید.
• از سه نقطه برای نشان دادن این که مطلبی از نقل قول حذف شده است استفاده کنید.
• برای مطالبی که قبل از شروع نقل قول حذف شده‌اند نیازی به استفاده از سه نقطه نیست.

۱۳– نحوه‌‌ی پانوشت‌نویسی را تعیین کنید

برخی از نشریه‌ها ترجیح‌‌ می‌‌دهند مستندسازی در پانوشت صورت گیرد. اما بسیاری از متخصصان امروزه این را نمی‌پسندند و پانوشت را مکانی برای ارائه‌‌ی توضیح‌های اضافی و روشنگری‌‌ می‌‌دانند که نویسنده بنا به دلایلی نمی‌تواند در دل متن خود بیاورد. فرض کنید شما‌‌ می‌‌خواهید معادل خارجی واژه یا اصطلاحی را ارائه دهید یا در خصوص یک واژه‌‌ی فنی یا تخصصی توضیح دهید،‌‌ می‌‌توانید از پانوشت استفاده کنید.

برای ارائه‌‌ی پانوشت‌‌ می‌‌توانید در بالای واژه یا اصطلاح مورد نظر و اگر در مورد یک متن‌‌ می‌‌خواهید توضیح دهید. در پایان متن مورد نظر عدد یا ستاره (*) بگذارید. (از ستاره بیشتر در زمانی استفاده‌‌ می‌‌شود که پانوشت اندک باشد ویا لازم باشد به دوطریق عمل شود.

برای نمونه از عدد برای ارائه‌‌ی معادل و از ستاره برای توضیح) و در پایین صفحه و در زیر آخرین سطر نوشته شده در همان صفحه یک خط افقی بکشید به طوری که پانوشت را از متن اصلی جدا نماید و کمی پایین‌تر از خط مورد نظر برای ارائه‌‌ی توضیح فارسی در سمت راست و برای ارائه‌‌ی توضیح انگلیسی در سمت چپ عدد موردنظر یا ستاره را بنوسید و بعد توضیح (یا منبع) را ذکر کنید.

منبع : گروه تحقیقاتی نخبگان برتر – مشاوره پایان نامه – مشاوره مقاله – مشاوره پروپوزال