انتخاب موضوع پايان نامه ارشد و دکتری در تمامی رشته ها

انتخاب موضوع پايان نامه ارشد و دکتری

 نكاتی كلي در مورد انتخاب موضوع پايان نامه

تعداد قابل توجهي از دانشجويان در مقطع انتخاب موضوع پايان نامه دچار سردرگمي مي شوند و نحوه درست مواجهه با موضوع را نمي دانند و درك درستي نيز از هدف از انجام پايان نامه ندارند؛ بنابراين سعي كرده ایم به طور خلاصه نكات پراكنده اي كه حاصل تجربيات و مشاهدات بوده است را بيان نمايیم.

البته اين نكات بيشتر در مورد انجام پايان نامه در سطوح كارشناسی و كارشناسی ارشد است:

انتخاب موضوع پايان نامه بايد كاملا شفاف و تا حد امكان جزئي (و نه كلي) باشد و مرزهاي آن مشخص شده باشد. البته تمايل ذاتي انسان ممكن است به سمت كلي نگري و عموميت در مسائل باشد ولي بايد از آن پرهيز كرد، چون باعث سردرگمي و اتلاف وقت و انرژي مي شود. براي اين منظور پايان نامه شما بايد چند سوال محوري داشته باشد كه هدف از انجام پايان نامه پاسخگويي به اين سوالات باشد. موضوع پايان نامه از ادبيات (literature) قوي برخوردار باشد؛ يعني در اينترنت يا كتابخانه ها كه مي گرديد كلي مطلب و مقاله در اين مورد موجود باشد.

توجه به تحقیقات مشابه

حتي الامكان يك تحقيق كاملا مشابه در اين موضوع در خارج از ايران انجام شده باشد و مثلا شما آن را به عنوان انتخاب موضوع پايان نامه خود در نظر گرفته و براي ايران اجرا كنيد. البته در صورتي كه تحقيق تان در مورد ايران است و مستلزم جمع آوري آمار و ارقام است ممكن است كارتان سخت شود. در ايران معمولا آمار درست و حسابي وجود ندارد. اول ببينيد آماري كه مي خواهيد وجود دارد بعد موضوع را انتخاب كنيد. استاد مناسبی كه علاقه مند به موضوع باشد پيدا كنيد

تقش استاد در انتخاب موضوع پایان نامه

استاد مناسب كسي است كه اگر در انتخاب موضوع پايان نامه سختگير است در عوض مطالب زيادي از او ياد بگيريد و در قبال سخت گيری واقعا هم وقت و توجه براي كار شما صرف كند و هم براي آينده تحصيلي/شغلي شما مفيد و موثر باشد.

مثلا بتواند براي ادامه تحصيل شما توصيه نامه (recommendation) مناسبی بدهد يا داراي ارتباطات كاري وسيعي در داخل باشد و براي آينده شغلي شما مفيد باشد و البته خودش هم بخواهد اين كار را بكند.

با در نظر گرفتن نكات فوق به عنوان معيارهاي اصلي، اگر شرايط زير نيز برآورده بهتر خواهد شد:

با استادي پايان نامه بگيريد كه براي آينده شغلي/تحصيلي شما مفيد باشد. انتخاب موضوع پايان نامه متناسب با محل كار فعلي يا احتمالي آينده تان باشد. بتوانيد براي پايان نامه از جايي كمك هزينه و منابع مالي بگيريد (البته بايد ببينيد واقعا به درد سرش مي ارزد يا نه) نيم نگاهي به برنامه هاي بين المللي داشته باشيد. بعضي نهادهاي بين المللي يا دانشگاه هاي خارج از كشور در برخي موضوعات، پروژه های در حال اجرا دارند و از برخي موضوعات حمايت مي كنند.

موضوع چندان هم مهم نيست

ممكن است قدري توي ذوقتان بخورد، ولي هدف اصلي از انجام پايان نامه در سطح كارشناسي ارشد اين نيست كه خيلي دستاوردهاي علمي جديدي داشته باشيد و مرزهاي دانش را جا به جا كنيد يا به نتايجي برسيد كه عملي و كاربردي و مفيد باشد. پس انتخاب موضوع پايان نامه در سطح ارشد به مراتب ساده تر از مقطع دکتری ست.

هدف اصلي

1- مهارتهای حاصل از انجام يك تحقيق

بعد از انتخاب موضوع پايان نامه باید به کارهای زیر بصورت دقیق تر بپردازید:

* جستوجوي منابع (بدانيد دنبال چه ميگرديد و الا توي اينترنت گم ميشويد و ساعتها وقتتان تلف ميشود.)
* مرور ادبيات موضوع: كارهاي قبلي انجام شده در ايران و جهان (چه مقالاتي را بخوانيد، چقدرش را بخوانيد ممكن است فقط چكيده يا نتيجه گيري يا ديدن يك جدول كفايت كند.)
* دسته بندي (مطالبي را كه ميخوانيد چطور دسته بندي كنيد و نت برداري كرده از آن در پايان نامه خود استفاده كنيد)
* انتخاب روش و متدولوژي علمي و مشخص براي پاسخگويي به سوالات
* جمع آوري داده ها (data) در صورت نياز

2- کسب توانايی در نوشتن تحقيق

توانایی مطابق با استانداردهاي علمي افزايش يابد و هم به لحاظ محتوا و هم شكل (چكيده، مقدمه، فصلبندي، جداول و…) شكل و شمايل علمی داشته باشد.

3-با مسائل اجرايي يك تحقيق

با مسائل اجرايي يك تحقيق (از انتخاب موضوع پايان نامه گرفته تا پرسشنامه و تحقيق ميدانی و كار با نرم افزار و نهايتا سفارش تايپ و صحافي و…) درگير شويد. خواهيد ديد كه حتي كارهاي پيش پا افتاده هم كلي از شما وقت خواهد گرفت البته چيزهای جديدي هم ياد مي گيريد.

4- تحقيق خود را به نحو مطلوبي ارائه كنيد و با مهارت هاي گفتاري و سخنراني و ارائه آشنا شويد.

5- در معرض نقد و داوري قرار گيريد و بتوانيد از كارتان دفاع كنيد و واكنش منطقي به انتقادات داشته باشيد.

نكته مهم

همه كارهاي فوق را در يك مدت زمان معين و با يك كيفيت معين (و با صرف انرژي معين) انجام دهيد. مثلا شما شايد با خود فكر كنيد اگر 10 سال وقت داشته باشم ميتوانم يك تحقيق خيلي عالي انجام دهم… كسي از شما چنين چيزي نمي خواهد.

انتظار اين است كه در همان مدت زمان تعيين شده كارتان را با كيفيت مورد قبول (و نه عالي) ارائه دهيد. به عبارت ديگر با مفهوم مديريت زمان، هزينه و انرژي به طور عملي درگير شويد. معمولا (تقريبا هميشه!) كارها بيشتر از آن چيزي كه فكرش را ميكنيد طول ميكشد؛ بنابراين از همين ابتدا در نظر داشته باشيد كه اگر آخرين مهلت ارائه پايان نامه شش ماه ديگر است شما تا چهار ماه ديگر كارتان تمام شده باشد.

منبع : گروه تحقیقاتی نخبگان برتر – آموزش انجام پایان نامه – انجام مقاله – انجام پروپوزال